پتانسیل بازار و ضرورت تجاری‌سازی فرآورده‌های لبنی محلی در ایران

در 3 دهه‌ی گذشته هرچند حمایت‌های دولتی از سرمایه‌گذاری در بخش دامپروری منجر به گسترش صنایع شیر و فرآورده‌های آن در کشور شده، ولی بی‌توجهی به فرآورده‌های دامی بومی از جمله لبنیات محلی موجب عدم توسعه‌ی این بخش از صنایع روستایی و عشایری و حتا از بین رفتن دانش بومی تولید برخی از این فرآورده‌ها شده است. موسسه‌ی تحقیقات علوم دامی کشور و مراکز پژوهشی وابسته، تلاش‌های زیادی برای شناسایی و معرفی محصولات لبنی محلی در کشور انجام داده‌اند. مجموع این پژوهش‌ها منجر به بهبود کیفیت و ایمنی برخی از این فرآورده‌ها از جمله پنیر لیوان، پنیر سیاه‌مزگی، پنیر کوزه‌یی و پنیر لاکتیکی شده است. هرچند در بسیاری از استان‌های کشور فرآورده‌های لبنی محلی مختلفی با سابقه‌ی تولید چند صد ساله وجود دارد ولی عدم معرفی آن‌ها به مصرف‌کنندگان، دستگاه‌های نظارت بهداشتی و صنعت، ادامه‌ی تولید آن‌ها را به مخاطره انداخته است. در این مقاله، بر پایه‌ی 30 سال پژوهش کاربردی در آن موسسه و مراکز پژوهشی مربوط، تلاش شده است تا ضمن معرفی این فرآورده‌ها، فرصت‌ها و پتانسیل بازار برای تجاری‌سازی این فرآورده‌ها در کشور مشخص و سازوکار پیشنهادی برای تجاری‌سازی و عرضه به بازار محصولات لبنی محلی ارایه شود. نویسندگان ‌باورمندند که تولید تجاری این فرآورده‌ها موجب توسعه‌ی کارآفرینی و تضمین کیفیت محصولات محلی/ بومی و رونق اقتصادی روستاییان و جامعه‌ی عشایری می‌شود.